Harley-Davidson S-125 1947
1947, de Tweede Wereldoorlog is nog maar net voorbij en zowat overal ter wereld likt men zijn wonden. Maar er is terug hoop na een lange tijd van bange dagen. Het gewone leven gaat stilaan weer zijn gang, de mannen die overleefden zijn naar huis gekomen en de industrie trekt zich langzaam maar zeker terug op gang.
Goedkoop transport voor de mensen is van levensbelang om de economie terug te kunnen aanzwengelen. Overal ter wereld stampt men dan ook nieuwe vervoermiddelen uit de grond om dat te bewerkstelligen. Soms gaat het om nieuwe modellen, maar evenzeer worden oude concepten van onder het stof gehaald en nieuw leven ingeblazen.
Ook bij Harley-Davidson probeerde men een graantje mee te pikken van deze omstandigheid. Met heel wat soldaten die tijdens de oorlog met een dienst Harley hadden gereden bestond er een niet onbelangrijke afzetmarkt voor hun producten, zij het dat lang niet iedereen de centen had om zo'n dure grote tweecilinder aan te schaffen. De oplossing op dat probleem werd gevonden door een lichte, relatief goedkope tweetakt motorfiets op de markt te zetten die zijn degelijkheid in het verleden had bewezen. De S-125 was dan ook het evenbeeld van de Duitse DKW RT125 en het gerucht gaat dan ook dat de plannen daarvan door Duitsland aan de Amerikanen werden afgestaan als deel van de te vereffenen oorlogsschuld. Niet verwonderlijk dus dat in Engeland een eveneens op deze DKW gebaseerde BSA Bantam op de markt kwam en in de U.S.S.R. de Mockba M1A. Ook Yamaha produceerde in die tijd een model dat sterk op de DKW leek en noemde dat de YA-1, wat meteen de eerste motor was die dat merk produceerde.
Hoe succesvol deze modellen wel waren gaan we in dit artikel niet bespreken, maar het is een feit dat de S-125 zich van bij zijn lancering meteen tot een commercieel succes ontwikkelde. Harley-Davidson claimde destijds dat er 10.000 exemplaren van aan de man werden gebracht gedurende de zeven eerste maanden van het jaar '47. Ook de dag van vandaag wil menige motorfabrikant nog voor zo'n omzet meteen tekenen…
Was de S-125 een absoluut succesnummer, de constructie van deze eenvoudige motorfiets had zeker niets exotisch. De krachtbron was een luchtgekoelde 125cc ééncilinder tweetakt. Er konden drie paardenkrachten uit voortgebracht worden hetgeen de motor een topsnelheid gaf van net geen 55 mijl per uur, zeg maar 85 kilometer per uur. Om die te bereiken was er een drie verhoudingen tellende versnellingsbak aan boord die met de linker voet bediend werd. De bediening van de koppeling zat op het stuur, evenals die van de klein trommelrem in het vooronder.
De voorvork was voorzien van een veersysteem dat de dag van vandaag wat rudimentair overkomt. Het is een vork van het "girder" type die middels rubberen banden aan een veerbeweging komt. Op de achterkant was geen vering voorzien, het kader liep star door tot aan de as van het achterwiel. Om het comfort toch op een aanvaardbaar peil te brengen was er een ruim solozadel voorzien dat gemonteerd was op twee uit de kluiten gewassen spiraalveren. Pikant detail: de tank die op de S-125 zat zou later model staan voor die van de Sportster. Op de keper beschouwd rijdt deze iconische motor dus –nu nog!- rond met een tank die oorspronkelijk in het vooroorlogse Duitsland werd ontworpen.
Het succes van de S-125 is zonder twijfel zowel te danken geweest aan zijn grote hanteerbaarheid als aan zijn eenvoudige, eerlijke constructie. Met de tweetakt krachtbron had men bovendien geen last van intensieve en zich vaak repeterende onderhoudswerken waardoor de kost om met de S-125 te rijden beslist binnen de perken viel. Geen onbelangrijk gegeven toen, in een wereld die verwoedde pogingen deed om de armoe van de oorlog te doen vergeten.
De S-125 Harley-Davidson werd geproduceerd tot en met 1951. Toen werd de 165 voorgesteld die de S-125 kwam te vervangen. Die motor had grotendeels dezelfde layout en voorkomen maar maakte gebruik van een tot 165 cc krachtbron en een telescopische upside down voorvork. De 125 cc versie zou echter als een fenix uit zijn as verrijzen door in '55 terug als de Hummer in de toonzalen te verschijnen. Eind de jaren '60 zou Harley-Davidson zijn lichte modellen in Italië gaan produceren, de opkomende concurrentie van de Japanners in de States noopte hen daartoe…
Was de S-125 in Amerika destijds heel populair, er nu nog eentje te koop vinden is een hele krachttoer. In Europa is er zelfs nauwelijks nog een spoor van deze motorfietsen terug te vinden. 't Is dan ook met verbazing dat we het exemplaar dat we hier tonen aantroffen in het Forgotten Times Museum in Zandvliet. Op enkele kleine details na zelfs geheel en al rijklaar, je moet het (bijna) zelf gezien hebben om het te geloven…
Forgotten Times Museum Zoutestraat 19 2040 Zandvliet Open van dinsdag tot vrijdag van 14 tot 18 uur. Op zaterdag van 10 tot 17 uur en op zondag van 12 tot 16 uur.