Yamaha XS650 1968
Als er één Yamaha is die de naam "alleskunner" verdient dan is het de XS650 wel. Geboren als tourmotor en als eerste viertakt Yamaha aan het eind de jaren '60, was die motor gedurende zijn lange loopbaan –gelanceerd in 1968 en uit productie genomen in 1985!- een taaie klant die letterlijk overal de kop opstak. Zowel op de openbare weg als op diverse omlopen was de XS650 krachtbron een motor waarmee men rekening diende te houden. Aan de basis van al dat succes lag een motorontwerp dat eind de jaren '60 zo goed als zijn gelijke niet kende.
Zijn tijd ver vooruit, dat was het minst wat je van het ontwerp van de luchtgekoelde staande viertakt wel kon zeggen. In tegenstelling tot de gangbare waarden –lees Europese en Amerikaanse viertakt twins- was de motor en de versnellingsbak in één behuizing ondergebracht. Bovendien beschikte de motor over horizontaal deelbare carters. Daarnaast was de krachtbron uitgerust met een bovenliggende nokkenas terwijl het gros van zijn tijdgenoten een onderliggende nokkenas bezat die via klepstoters de kleppen moest bedienen. Door het veelvuldig toepassen van rol- en kogellagers in het motorblok was de bedrijfszekerheid zeer groot en was de motor bovendien gemakkelijk en goedkoop te reviseren. De versnellingsbak, die vijf verhoudingen telde, was bovendien zo over bemeten dat hij moeiteloos de power van opgevoerde en opgeboorde specials aankon. De "brave" twin werd dan ook een bij tuners geliefde krachtbron. Met name in de zijspancross en de dirt-track wereld vierde de Yam lange tijd heel wat successen. Het eerste model van de XS650 was de legendarische XS-1. De krachtbron die deze motor bezat zou amper wijzigingen ondergaan gedurende de bijna 20 jaren lange loopbaan van de XS650. De motor had een cilinderinhoud van 653cc en was daarmee volgens de fabriek goed voor 53 pk bij 7.000 toeren per minuut. 1.000 krukasomwentelingen eerder bracht de twin zijn maximum koppel van 5,5 kg-m naar buiten. Voor een motor die droog 185 kilogram woog en rank gebouwd was waren dat eind de jaren '60 beslist geen onverdienstelijke waarden.
Het feit dat de motor een 360 graden krukas had –de beide zuigers gingen gelijktijdig op en neer- zorgde echter voor niet te verwaarlozen trillingen. Wie ooit een XS650 op zijn middenbok zag draaien weet dat die motor nauwelijks aangespoord diende te worden om op eigen houtje achteruit te dribbelen… Om de eerste twee uitvoeringen van de XS650 te starten diende je nog bedreven te zijn in de edele kunst van het kicken. De daarop volgende modellen werden naast die kick echter met een elektrische starter uitgerust hetgeen ongetwijfeld een belangrijke factor was om de XS650 bij de motorrijders geliefd en gewild te maken. In de loop der jaren kreeg de XS650 heel wat aanpassingen te verwerken die zich bijna exclusief op het vlak van het rijwielgedeelte voordeden. Trommelremmen werden vervangen door schijfremmen, gespaakte wielen door gegoten exemplaren, wielmaten waren er zowat in alle mogelijke geuren en kleuren en ook wat betreft zadels, tanks en zijschilden is er een niet gering aantal variaties de revue gepasseerd. De XS650, oorspronkelijk een sportieve toermotor, ontpopte zich naast dat oerprofiel namelijk ook tot eigentijdse cruiser waarmee Yamaha een nieuw koperspubliek wist aan te boren voor zijn ouwe gouwe twin… Toen in 1985 de doodsklok over de XS650 werd geluid sloot Yamaha daarmee een belangrijk tijdperk in zijn geschiedenis af. Een tijdperk waarin de XS650 zich bewezen had op allerlei vlakken én het merk een betrouwbare reputatie had weten te bezorgen in de viertakt motorwereld. En dat was echt wel nodig want de TX750, die enkele jaren na de XS5650 werd gelanceerd, bleek jammer genoeg zowel een technische trendzetter als een problemenkind te zijn. Maar dat is een ander verhaal waar we graag in een ander artikel op terugkomen… Interessante links: http://www.classicyams.com http://www.xs650.nl/ http://www.xs650.org.au