Yamaha XS1100 1978
Het duurt soms een tijdje voor een merk een idee opgeeft. Yamaha heeft bijvoorbeeld tot 1978 gewacht om een viertakt viercilinder op de markt te zetten. Daarvoor had het merk beweerd dat twee cilinders meer dan genoeg waren om een grote, succesvolle viertakt straatmotor aan te drijven. Na de avant-gardistische TX750 twin kwam men met een meer succesvolle driecilinder, de XS750, op de proppen om nadien pas de kaart van de viercilinders te trekken.
Toen die er eenmaal was, bleek het meteen ook de sterkste motor te zijn die op dat moment in serie werd geproduceerd. De 1.101cc metende viercilinder was volgens Yamaha 95 pk sterk en perste maar liefst 90 Newtonmeter naar buiten. De luchtgekoelde krachtbron was dan ook voorzien van een dubbele bovenliggende nokkenas en vier 34 millimeter constant vacuüm carburatoren. Een elektronische ontsteking met zowel centrifugaal als vacuümvervroeging zorgde voor de benodigde vonken, terwijl een vijfbak en een cardan in samenwerking met een natte, meerplaatse koppeling voor de overbrenging van het vermogen zorgden.
Ondanks zijn echt wel stevige prestaties was de XS1100 echter geen superbike-avant-la-lettre. Daarvoor woog hij met zijn 256 kilogram droog te zwaar en vrat de cardan te veel vermogen. De wielbasis was bovendien zo maar eventjes 1.545 millimeter lang waardoor de motor wel als een trein op de weg lag maar in korte bochten niet echt een lichtvoetig karakter tentoon spreidde. Misschien zat de 19 duims voorband daar ook wel voor wat tussen.
Uitgerust met drie schijfremmen en van de intussen befaamde loodzware zevenspaaks Yamaha-gietwielen stond de XS1100 desondanks meer dan zijn mannetje op de openbare weg. Als beresterke tourmotor had hij enorm veel aanhangers, maar er waren ook lieden die met de XS1100 heel sportief onderweg pleegden te zijn. Je kon hun motoren herkennen aan de afgesleten voetsteuntjes en aan de dito uitlaatsystemen. De XS1100 was namelijk niet meteen van een respectabele grondspeling voorzien. Jammer, want in lange bochten kende hij amper zijn gelijke wat betreft stabiliteit…
Diverse pogingen werden ondernomen om de sterke Yamaha-krachtbron bruikbaar te maken voor de competitie. De cardan lag echter daarbij dwars, hetgeen door Martin heel elegant opgelost werd door er een adaptor voor te ontwikkelen. Daardoor werd het niet alleen eenvoudiger om de eindoverbrenging aan te passen, maar ook om de vierpitter in een schandalig mooi Martin frame te hijsen. De Martin XS1100; 't was een natte droom voor velen aan het eind van de jaren '80… Zeker toen bleek dat er op de viercilinder ook een turbo kon gemonteerd worden!
Bij Yamaha zag men het allemaal met lede ogen aan en dacht men er het zijne van. Het merk bracht in 1979 wel een speciale versie uit die haaks op de sportieve pogingen van de "kleine" tuners stond. De XS1100 in Martini uitvoering was een van huis uit compleet gekuipte tourmotor. De kleurencombinatie was echter veel mooier dan de vorm van de kuip die wat betreft vorm het midden hield tussen een "moderne" kleerkast en de linker - of rechter - helft van een Ford Taunus. Die waren destijds jammer genoeg even sierlijk en gestroomlijnd als ons grootmoeders koekendoos…
Mooier was de 1.1 Sport die het merk uitbracht in 1981. Zowel de voorvork als de achterschokdempers waren bij dat type met luchtondersteuning uitgevoerd. De brandstoftank was met zijn 15 liter ook kleiner dan die van het eerste model dat 24 liter kon bevatten. De motor had onder andere ook een kopkuip, een rond voorlicht, andere dempers en goudkleurige, nieuwe spaakwielen. In de States bracht men ook een custom uitvoering van Yamaha's grote viercilinder op de markt maar toch kon dat alles niet verhinderen dat 1982 het jaar was waarin de XS1100 zijn zwanenzang zong. Voor '83 had Yamaha namelijk een ander ijzer in het vuur. Dat luisterde naar de naam XJ900 en zou later beter bekend worden als Diversion. Het jaar daarna kwam de FJ1100 op de markt en daarmee was het hek pas goed van de dam…
Maar we wijken af. De XS1100 die we jullie hier tonen is op de kofferset en de valbeugels na een volledig origineel exemplaar. De huidige eigenaar kocht hem van de man die de motor ooit nieuw kocht en hem de laatste jaren in zijn slaapkamer had bewaard. Nu ja, de laatste jaren? Als je het ons vraagt, is deze vierpitter in zijn leven nauwelijks nat geweest, laat staan dat hij ooit kou heeft gevat. Mooi hé!
