Jawa 350 V4 fabrieksracer 1969
Sommige motoren hebben nooit de kans gekregen om hun volle potentieel te benutten. Vaak werd hun ontwikkeling voortijdig stopgezet en dat ondanks soms wel echt hoopgevende prestaties. De Jawa 350 V4 is ongetwijfeld zo'n motor. Zijn lot werd door een dramatische gebeurtenis verbonden aan dat van zijn piloot, de onfortuinlijke Bill Ivy.
William David Ivy werd geboren in Maidstone in Kent in '42. Het oorlogskind raakte al snel in de ban van de snelheid, want op 17-jarige leeftijd maakte Bill zijn debuut op Brands Hatch. Ivy was blijkbaar een talent, want al snel deed hij mee aan het wereldkampioenschap wegracen. De 125 en de 250cc waren de klassen waarin hij uitkwam en ook dat deed hij zeker niet onverdienstelijk.
Bij Yamaha was hij daardoor in de kijker gelopen; in '66 kwam hij voor het officiële fabrieksteam uit en werd tweede achter Luigi Taveri. Het jaar later was het raak, hij domineerde de 125cc-klasse en werd wereldkampioen. In '68 nam Bill met teammaat Phil Read deel aan zowel de 125 als het 250cc-kampioenschap. De teamorders waren naar verluidt dat elke piloot één titel zou winnen. Phil kwam de afspraak echter niet na en greep benevens de 125cc-titel ook de 250cc-kroon. Mister Read was op dat moment al sterk aan het bouwen aan zijn legendarisch geworden "professioneel" imago…
Wellicht daardoor teleurgesteld maakte Ivy een zijstap naar het Formule 2-autoracen. Toen Jawa aan de deur kwam kloppen om hun razendsnelle 350 te rijden kon hij echter aan de verleiding niet weerstaan. Misschien zag hij dit wel als een kans om Read te tonen wie de beste rijder was. De 350 V4 van Jawa was een geesteskind van Zdenek Tichy en een enorm interessante motorfiets. Het motorblok was een square four tweetakt, hetgeen wil zeggen dat de vier cilinders in een vierkant waren opgesteld. Een constructie die Suzuki jaren later ook zou gebruiken op hun befaamde RG500.
Die had net als de Jawa ook roterende inlaten op de flanken. De motor had een boring en slagverhouding van 48 x 47,6 millimeter, was vloeistofgekoeld en leverde plus minus 72 pk rond 13.000 toeren. Opvallend was dat het motorblok een dragende functie vervulde in het rijwielgedeelte. Het blok verving gedeeltelijk de buizen die normaliter van het balhoofd onder het blok door naar de scharnier van de achtervork lopen bij een dubbel wiegframe.
De constructie was dan wel controversieel in die tijd; in handen van Ivy was de gloednieuwe motor razendsnel. De eerste twee races finishte hij als tweede achter de dat seizoen ongenaakbare combinatie van Agostini en MV. Tijdens de training van de vijfde race voor het kampioenschap slaat onverwachts het noodlot toe. De V4 krijgt een vastloper en Ivy wordt uit het zadel geslingerd. De piloot wordt nog naar het ziekenhuis overgebracht, maar overlijdt daar aan zware hoofdletsels.
De carrière van zowel een fantastisch piloot als van een veelbelovende racemotor kwam er abrupt mee tot een einde. Grassetti, de opvolger van Ivy, reed de V4 naar een eerste plaats in Opatija en haalde tweede en derde plaatsen in Imola en Bro, maar aan de start van het 1970 kampioenschap verscheen geen Jawa V4. Jawa trok zich uit de racerij terug en liet daarmee misschien wel de kans op wereldsucces liggen. Meer dan ooit won men toen op zondag en verkocht men op maandag…
De unieke beelden die we van deze bijna mythische racer konden maken, kwamen tot stand in het rennerspark van Francorchamps tijdens de aldaar gehouden Bikers' Classics. Een Tsjechoslowaaks raceteam dat enkel met Jawa-motoren aantreedt, was op voorspraak van de inrichters zo vriendelijk de motor daarvoor ter beschikking te stellen. Waarvoor dank, want voorheen waren goede beelden van de Jawa 350 V4 op het internet even gemakkelijk te vinden als de motor zelf…
