Motorolie vervangen

Er is een tijd van komen en er is een tijd van gaan, zei mijn grootmoeder altijd. En gelijk had ze… Ook motorolie heeft zeker niet het eeuwige leven en moet dus op tijd en stond vervangen worden. En daar gaan we het hier over hebben!
Hoe goed de moderne motoroliën ook zijn, het is de fabrikant van de krachtbron -en niemand anders- die best weet hoe lang ze dienst mag doen om zijn troetelkind te beschermen. Tenminste als we over motorfietsen spreken die voor gewone doeleinden gebruikt worden en dus niet deelnemen aan races, rally's of blootgesteld worden aan andere zwaardere dan normale belastingen. Te weten komen wanneer de olie in je motorblok dient ververst te worden is niet moeilijk; je slaat doodsimpel de handleiding open die je bij de motor kreeg en je hebt nog voor je het weet de gegevens klaar en duidelijk voor je liggen. Op dezelfde manier ontdek je ook welke olie er moet gebruikt worden in je motor en hoeveel. Let goed op wat je afleest want dikwijls worden er twee volumes aangegeven: het volume waarbij de olie simpelweg vervangen wordt én de hoeveelheid die nodig is om de motor terug op te vullen indien ook het oliefilter vervangen wordt. Haal die twee niet door mekaar, want zowel te veel als te weinig olie is niet gezond voor een krachtbron. Bezit je geen gebruikshandleiding van je motor dan wordt het hoog tijd dat je er een exemplaar van te pakken krijgt. Dat kan via je dealer maar vaak ook via het internet. Sommige importeurs hebben die klaar om te downloaden op hun website gezet. Is je motor oud en vind je geen handleiding meer bij je dealer dan kan je je geluk eens beproeven in de boekhandel. Er bestaan namelijk gespecialiseerde uitgeverijen die complete werkplaatshandboeken op de markt brengen over heel wat modellen en daar staat zo goed als alles in wat je motor aangaat. Ten einde raad en nog geen succes? Op een oldtimerbeurs heb je misschien wel geluk. Daar staan specialisten die honderden van die oude handleidingen –en soms ook complete werkplaatsboeken- te koop hebben. Goed begonnen is half gewonnen; dus schaf je meteen iets meer dan de benodigde hoeveelheid olie aan. Wat overschiet is niet verloren want misschien wil je motor tussen twee onderhoudsbeurten door wel af en toe een beetje olie verbruiken. Aangezien je het oliepeil van je motor regelmatig controleert heb je dan meteen de juiste olie bij hand om -indien nodig- orde op zaken te stellen. Terwijl je toch bij je dealer bent vergeet je best niet om enkele dichtingen te kopen die je bij het vervangen van de motorolie nodig hebt. Die zitten tussen de kop van de bout waarlangs je de olie uit de motor aflaat en het carter en zorgen ervoor dat de zaak dicht blijft én dat je het carter niet beschadigd bij het aandraaien van de aftapbout. Je werkplaats is klaar en overzichtelijk, je hebt de juiste olie onder handbereik en je handen jeuken om aan de klus te beginnen… maar vooraleer het zover is staat je nog iets anders te doen, namelijk je motor warm rijden. Motorolie heeft namelijk de onhebbelijke gewoonte om dikker te worden naarmate ze kouder is en daardoor meer dan wenselijk aan het interieur van je motor te blijven kleven. Rij je de motor even warm dan laat de olie zich veel gemakkelijker uit de motor verwijderen en neemt ook de onzuiverheden met zich mee die in het blok voorkomen. Hoelang de rit dient te worden vooraleer je aan de slag kunt hangt af van de weersomstandigheden dus hanteer je best de regel dat de motor zo goed als op gebruikstemperatuur moet zijn voor je hem onder handen kunt nemen. Daarna plaats je hem in je werkplaats stevig op de middenbok of op een racebok. Zorg ervoor dat hij niet gemakkelijk kan omvallen want indien je stalen ros zich plots bovenop jou neervlijt dan ben je nog niet jarig. Pas ook op dat je niet met het uitlaatsysteem in contact komt want dat zal op dat moment natuurlijk goed heet staan. Eerst en vooral heb je nu een recipiënt nodig waarin je de afgewerkte olie kunt opvangen. Dat kan een teiltje zijn of een afgesneden emmer maar zorg ervoor dat die met zekerheid bestand zijn tegen de warme olie. Er is niets zo vervelend als een plas olie op je werkvloer… Beter is het een speciaal daartoe vervaardigde opvangbak aan te schaffen en wel eentje met een giettuit. Die tik je op de kop in een handel voor garagebenodigdheden. Laat je niet vangen aan die "handige jerrycans" die men daar heeft en die zowel moeten dienen om de olie op te vangen als op te slaan. Die spullen komen alleen maar volledig onder de olie te zitten en vragen meer tijd dan je lief is om ze na afloop terug schoon te maken. Met de motor op de bok maak je nu de vulopening van de olie open. Daardoor kan de lucht vrijelijk in de motor stromen hetgeen het de aanwezige olie gemakkelijker maakt om op het moment dat je de aftapplug verwijderd uit de motor te stromen. Het verwijderen van de aftapplug doe je bij voorkeur met een ring- of een dopsleutel, zo loop je minder snel de kans de kop van die bout te beschadigen. Eenmaal die beschadigd is is hij veel moeilijker los te maken en dan begint pas de ellende… Let bij het losdraaien van de aftapplug goed op welke richting je uitdraait. Bedenk dat bijna alle doppen rechtse draad hebben maar die plug op zijn kop in het carter zit. Van bovenaf gezien dien je dus in de wijzerzin van de klok te draaien. Eens de aftapplug voldoende meegeeft kan je hem met de hand verder uitdraaien. Let daarbij op op het moment waarop de dop loskomt, anders riskeer je dat de warme olie over je hand loopt en dat is echt geen aangename ervaring; zeker niet als die goed heet is… Bovendien loop je dan het risico dat je de plug in de opvangbak lat vallen en erachter kunt gaan vissen. Inderdaad, er zijn plezieriger bezigheden te vinden dan dat in deze wereld… "Tiet vuur een pafke" denken de oude rotten in het vak dan, waarmee ze bedoelen dat ze een sigaretje gaan roken terwijl het blok rustig en vanzelf leegloopt. Ook in deze gejaagde, moderne tijden is het geen gek idee om de krachtbron zich rustig van de afgewerkte olie te laten ontdoen. Je zal verbaast staan hoelang het duurt voor de laatste druppel olie aan de drang van de zwaartekracht heeft toegegeven en zijn weg naar de opvangbak gevonden heeft. En dat is beslist nodig, want samen met de olie komen ook de vervuilingen uit het blok naar buiten en dat is ook de bedoeling van het verversen van motorolie. Ondertussen vind je alle tijd om je handen (indien nodig) te wassen, de oude dichting van de aftapplug te verwijderen, die plug ook grondig schoon te maken en van een nieuwe dichting te voorzien. Na het carter in de buurt van de aftapopening met een vod proper gemaakt te hebben kan nu de opvangbak met de afgewerkte olie vanonder de motor gehaald worden. Die afgewerkte olie kieper je zo snel mogelijk, en liefst in het pikdonker, vakkundig in het riool… indien je het milieu verder wilt belasten én een gepeperde boete wilt riskeren voor je wangedrag. Beter is het die olie na afgekoeld te zijn in een speciaal daartoe klaargezette bus over te gieten en ze daarna naar een containerpark te brengen. Of ze daarna vakkundig verwerkt wordt of uiteindelijk voor een volgende dioxine crisis zorgt is dan jouw verantwoordelijkheid niet meer; je hebt je plicht als brave burger gedaan. En zo hoort het ook… De aftapplug (met de nieuwe dichting!) draai je nu eerst en vooral met de hand in het carter. Eerst een beetje verse olie aan de draad van de bout doen laat dat gemakkelijk verlopen. Let er desondanks op dat je de aftapplug nauwgezet aanbrengt want indien je de draad in het carter beschadigd zit je pas ver van huis. Als de plug volledig in het carter is gedraaid neem je de passende sleutel ter hand. Daarmee draai je net zolang aan de aftapplug tot je iets hoort kraken en dan keer je een halve slag terug… Grapje natuurlijk, want zo hoort het beslist niet! Te vaak is het echter al gebeurt dat iemand zijn carter beschadigde bij een oliewissel om hier geen extra aandacht aan te besteden. Voor beginnende doe-het-zelvers is het beslist aan te raden een momentsleutel te gebruiken om de aftapplug vast te zetten. Indien je die sleutel op de gepaste waarde zet -die je terugvind in je werkplaatshandboek- dan kan er simpelweg niets fout gaan, dan kan je geen carter beschadigen -of erger nog- de aftapplug de kop afdraaien. Geloof ons, het is allemaal rap gebeurt, maar de miserie die het nadien geeft is niet te overzien… Eenmaal de aftapplug terug netjes op zijn plaats zit kunnen we de motor van versie olie voorzien. Een trechter is daarbij een graag geziene hulp want zoniet riskeer je dat die verse olie op plaatsen terecht komt waar ze niets te zoeken heeft. Hou bij het vullen nauwlettend in de gaten hoeveel olie je in de motor kiepert want in dit stadium ben je beter voorzichtig. Te veel olie kan een blok namelijk niet hebben. De beste oplossing –indien je niet over een kristallen bol beschikt tenminste- is de olie uit de bus af te meten in een schenkkan die voorzien is van peilstreepjes. Die zijn in de handel voor weinig geld te koop en zijn met zekerheid een goede investering. Eenmaal de motor de juiste hoeveelheid olie is toegediend plaatsen we de vuldop netjes terug op zijn plaats. Zie erop toe dat dit naar behoren gebeurt; te los maakt dat je die vuldop kunt verliezen; te hard en je krijgt hem met de hand niet meer los indien je onderweg je oliepeil eens na wilt zien. Eens dat gedaan verwijderen we met een propere vod -indien dat nodig blijkt- alle restanten van olie van de motor. Daarna zetten we hem met beide wielen op de grond want alleen op die manier kan je het oliepeil correct nazien. Voor je het peil naziet gun je de olie best enkele minuten de tijd om op haar plaats te gaan zitten. Lijkt het oliepeil vervolgens in orde dan starten we de motor en laten die -zonder aan het gas te komen- een minuutje of wat draaien. Blijf vooral van het gas af want de motor hoger op toeren brengen staat gelijk met schade veroorzaken. Bij sommige motoren duurt het namelijk wel even voor die verse olie helemaal is rondgepompt en niet gesmeerde componenten die hoge toerentallen moeten draaien slijten veel meer dan normaliter het geval is. Kijk vervolgens of het oliepeil naar verwachting is en vul indien nodig bij. Beter in eerste instantie een beetje te weinig olie in het blok dan te veel; bijgieten is gemakkelijker dan het teveel aan olie uit de motor te moeten halen… Tips: *Stockeer niet gedurende lange tijd olie. Sommige componenten van die olie laten zich verloop van tijd niet meer optimaal onderling vermengen waardoor de smerende eigenschappen sterk verlagen. *Gebruik enkel olie die speciaal voor motorfietsen is ontwikkeld. Olie die voor auto's is gemaakt beantwoord NIET aan de hoge eisen die een motorfietskrachtbron aan zijn olie stelt. *Zorg ervoor dat de motor schoon is vooraleer je tot de werken overgaat. Vuil dat in het blok dringt zal daar geen goede werken doen… *Twijfel je over je bekwaamheden als sleutelaar laat dan je dealer dit klusje opknappen. Vaak kost het je niet meer dan dat je voor de olie betaald. *Vergeet bij cardanfietsen niet dat ook de cardanolie op tijd en stond vervangen dient te worden. Volg daarbij de aanwijzingen van het werkplaatshandboek of je gebruikshandleiding.