Stralen als reinigingstechniek

Oude verf- en vernislagen, roest, corrosie… ze met de hand verwijderen van motoronderdelen is niet zelden een slopend karwei van lange adem. Als het überhaupt al mogelijk is om het betreffende stuk op die manier te reinigen want sommige onderdelen hebben zo'n onregelmatige vorm dat je niet overal bij kunt. Met wanhopen kom je ook op dat moment geen stap verder dus lees je maar beter motornet en kom je te weten wat je in zo'n geval kunt doen. In de industrie zoekt men naar oplossingen voor zowat elk probleem dat zich kan stellen. Men zoekt op die manier nieuwe mogelijkheden om centen te verdienen en dat is natuurlijk altijd goed voor iemand. Ook komt men zuiver per toeval soms oplossingen op het spoor; wie de natuur in de gaten houdt krijgt zonder daarom te vragen vaak de meest interessante technieken te zien waar anders misschien nooit een mens op was gekomen. Stralen als reinigingstechniek is daarvan een schoolvoorbeeld zoals je meteen zult ontdekken. Wie de echte uitvinder was van de zandstraaltechniek en wie als eerste het droogijsstralen bedacht hebben we niet voor jullie opgezocht. We weten wel dat deze twee technieken zeer geschikt zijn om allerlei materialen -dus ook motorfietsonderdelen- te ontdoen van alle mogelijke onreinheden. Heel wat bedrijven hebben zich dan ook op deze reinigingstechnieken gespecialiseerd en bieden zowel de industrie als de particulier hun diensten aan. Naargelang de uit te voeren werken komen ze ter plaatse of behandelen ze de werkstukken in hun ateliers.
Beide reinigingstechnieken zijn echt wel heel efficiënt en werken in wezen volgens hetzelfde basisprincipe. Door middel van een sterke luchtstroom die enkel en alleen bestaat uit samengeperste lucht wordt materiaal tegen het te reinigen onderdeel geblazen tot het te behandelen oppervlak schoon is. Wie ooit al eens op een strand heeft gestaan bij een strakke wind weet nu meteen waarom we verwezen naar de natuur als uitvinder van stralen als reinigingstechniek. Voor het droogijsstralen gebruikt men als projectiel –de naam zegt het al- droogijs. De ijskorrels hebben meestal een langwerpige vorm en zijn +/- 5 millimeter lang en ongeveer 2,5 millimeter dik. Het droogijs bevat in tegenstelling tot wat je als leek zou kunnen vermoeden geen water. De korrels die bestaan uit zuivere kooldioxide gaan bij hun verwerking over van hun vaste vorm naar een gas. Droogijsstralen is een techniek die op drie manieren tot een reinigende werking komt. Bij de inslag van de droogijsfragmenten op het werkstuk beitelen die de toplaag weg. Door de reactie van het ijskoude droogijs – ongeveer min 80 graden Celcius- op het veel warmere te reinigen onderdeel verandert het droogijs bovendien razendsnel in een gas en daarbij neemt het volume plots met ongeveer 500 keer toe. Ten gevolge van deze explosieve vormverandering wordt het vuil van het te behandelen oppervlak losgeslagen. Omdat het oppervlak ook abrupt krimpt onder de ontstane temperatuursverandering treedt er een spanning op tussen het werkstuk en de te verwijderen laag waardoor die gemakkelijk loslaat. De sterke straal perslucht doet de rest. Door de gebruikte materialen en gereedschappen is het droogijsstralen een techniek die enkel door professionelen kan uitgevoerd worden. Die vinden hun opdrachten in zowat alle industrietakken want het systeem is niet alleen heel efficiënt maar levert ook geen afvalstoffen op. Het droogijs wordt gas en enkel het gereinigde onderdeel en de resten waarvan het ontdaan is blijven over. De naam zandstralen is op de keper beschouwd misleidend. Stralen met gewoon zand is namelijk de dag van vandaag iets wat enkel nog in de hobbysfeer gebeurt. Bovendien is het niet echt gezond. De zandkorrels worden verpulverd tegen het werkstuk tot heel fijn stof dat zich zelfs door de meeste stofmaskers niet laat tegenhouden. Wie veel met zand straalt riskeert dan ook stoflongen en daar zit natuurlijk niemand op te wachten.
Aluminium oxide –ook Korund genoemd- is een duurzaam straalmiddel. Het laat snel werken toe en laat een opgeruwd oppervlak achter dat ideaal is om verf op te laten hechten. Het is uitstekend geschikt om roest te verwijderen. Om een stalen frame te reinigen en klaar te maken om te lakken is Korund dan ook een uitstekende keuze. Aluminium oxide wordt meestal te koop aangeboden in verpakkingen van 25 kilogram en is verkrijgbaar in verschillende korrelgroottes. De aanbevolen werkdruk is 5 tot 7 bar. Glasgranulaat is gemaakt uit gerecycleerd glas en is een iets veelzijdiger straalmiddel. Het is zowel goed inzetbaar om roest en verfresten te verwijderen als om aluminium en koper te reinigen. Wie artistieke neigingen heeft en glas wil stralen kan dat met glasgranulaat met succes uitproberen. Ook glasgranulaat wordt meestal in verpakkingen van 25 kilogram verkocht. De aanbevolen werkdruk ligt tussen de 4 en de 6,5 bar. Met glasparels stralen doe je best met een druk die de 5 bar niet overschrijdt. Glasparels zijn het uitgelezen straalmateriaal voor het reinigen van aluminium en andere zachte materialen. Het laat een gesatineerd oppervlak na en verwijdert lichte roest, verf en oxidatie. Goed nieuws is dat glasparels tot 20 keer toe gerecycleerd kunnen worden. Met een verpakking van 25 kilogram kom je dus een heel eind ver. Om te stralen gebruikt men in de industrie dure straalpistolen, krachtige compressoren en speciale straalcabines of ruimtes die voorzien zijn van afzuigsystemen. De mensen die de werken uitvoeren dragen speciale beschermende kledij; geen wonder dat je om een stuk te laten stralen met meer moet komen aandraven dan een brood, een stuk kaas en een fles tafelwijn. Wil je al hobbyist zelf kleine straalwerkjes uitvoeren –een frame, wielen en kleine onderdelen stralen- dan kan dat gelukkig met een veel minder dure uitrusting. Wij kochten in een goed gesorteerde doe-het-zelf winkel een straalpistool voor iets meer dan 20 euro en sloten dat aan op een ééncilinder compressor met een debiet van 250 liter per minuut. Na een ritje naar het strand beschikten we over enkele hobbyboxen fijn zeezand dat we als straalmateriaal gebruikten. Omdat het om een experiment ging bouwden we geen straalcabine maar straalden in onze tuin in open lucht. Ter bescherming trokken we een katoenen overall aan, een paar handschoenen en last but not least een afgedankte integraal helm én een mondmasker. Het zand -dat kapot gestraald is- is namelijk helemaal niet bevorderlijk voor de gezondheid.
De compressor op druk, de decompressor op 7 kilogram ingesteld, het straalpistool aangesloten, een bak droog zeezand ernaast en drie slachtoffers bereid gevonden om zich aan ons experiment te onderwerpen: twee aluminium gietwielen uit de jaren '70 met drie lagen verf erop en de stalen onderplaat van een zadel die zo geroest was dat we twijfelden of ze überhaupt ooit nog wel te gebruiken was. We konden eraan beginnen… Dik twee uren later was ons zand op, waren de wielen tot op het naakte aluminium gereinigd en wisten we dat de stalen onderplaat van het zadel nooit meer op een motor dienst zou doen. Voorzichtig stralend was namelijk al snel gebleken dat het roest op eigen initiatief gaatjes had gevreten in de staalplaat en de structuur enkel nog maar goed was om er de maten van te nemen voor het maken van een nieuw exemplaar. Met een professioneel straalmiddel hadden we het werk waarschijnlijk in een veel kortere tijd geklaard maar toch hebben we de smaak te pakken… Binnenkort bouwen we ons een bescheiden straalcabine, kopen ons geschikt straalmiddel en stralen alles wat daarom vraagt. 't Is een leuk werkje dat bovendien héél therapeutisch werkt; zelfs al ga je niet om de andere week op bezoek bij je psychiater…