Hoe kies je de juiste helm?

Sommige dingen gaan nu eenmaal hand in hand in het leven. Net als frieten met stoofvlees en liefde en liefdesverdriet gaat het motorrijden samen met het dragen van een valhelm. Bekijken we het aanbod op de helmenmarkt zelfs nog maar vluchtig dan weten we meteen dat daaruit je keuze maken ronduit een beproeving moet zijn. Het aantal merken, modellen, kleuren en maten is namelijk net zo verbijsterend groot als er sterren aan de hemel staan bij een wolkenloze zomernacht. En toch ben je verplicht een keuze te maken want zonder helm rijden is nu eenmaal niet toegestaan…
Om uit een dergelijk aanbod te kunnen kiezen helpt het misschien om een eliminatie systeem toe te passen. Weten wat je koopt is natuurlijk de eerste voorwaarde om geen verkeerde investering te doen. We zetten hier de verschillende eigenschappen van de helmen en de materialen en technieken waarmee ze gebouwd zijn even op een rijtje… Gekeurd of niet gekeurd? Het eerste criterium waarmee we onze keuze kunnen bepalen is ons af te vragen of we al dan niet een gekeurde helm willen. Er zijn namelijk zowel goedgekeurde als niet goedgekeurde helmen op de markt. Of een helm al dan niet goedgekeurd is voor het gebruik op de openbare weg is gemakkelijk uit te vissen: enkel helmen met een keuringcertificaat dragen aan de binnenkant een labeltje waarop een E keurmerk staat. Het labeltje is meestal vastgenaaid op de kinriem en zal daardoor ook nog na jarenlang gebruik leesbaar blijven. Een helm die van dit keurmerk is voorzien komt van een fabrikant die zijn producten laat keuren door de overheid. Die testen worden bij een nieuw type helm uitgevoerd om dat type een goedkeuring te laten krijgen en daarna word er via steekproeven nagegaan of de productiekwaliteit wel constant blijft. De proeven zijn niet van de poes en garanderen dat je een veilige helm koopt die je daadwerkelijk zal beschermen indien dat ooit nodig blijkt. Met helmen zonder keurmerk krijg je een helm in handen waarvan je niet eens weet of het dragen ervan zelfs niet gevaarlijk is, laat staan hoe de helm zich zal gedragen bij een val of een botsing. Wie begaan is met zijn eigen veiligheid kiest natuurlijk altijd voor een gekeurde valhelm, ook al zien sommige van die niet gekeurde helmen er nog zo blits, modieus of stoer uit… Integraal, systeemhelm, jet- of crosshelm? Met deze vraag zijn we meteen bij de verschillende types helmen aanbeland. Het gehele aanbod kan -op enkele vreemde eenden in de bijt na- in de bovenstaande vier categorieën ondergebracht worden. Voor welk helmtype je gaat kiezen hangt sterk af van het draagcomfort én de veiligheid die je voor jezelf vooropstelt. Voor elk type helm valt namelijk wel wat te zeggen maar de keerzijde van de medaille is dat er van elk type helm natuurlijk ook minder interessante eigenschappen te melden zijn. De voor- en nadelen van de verschillende helmtypes zetten we hierna voor jullie op een rijtje: Integraalhelm De integraalhelm bied je een zeer goede bescherming tegen niet alleen de weersomstandigheden maar ook bij een val of een ongeluk. Omdat hij het hoofd volledig omsluit is dat heel goed beschermt en dat is tenslotte de bedoeling. De constructie heeft echter het nadeel dat ze meestal iets zwaarder is dan die van een jethelm. Ook is het even wennen aan het gevoel dat je hoofd helemaal ingekapseld is. Mensen met claustrofobische trekjes kunnen dat als bedreigend ervaren maar met een beetje goede wil en wat doorzettingsvermogen komen ze dat gemakkelijk te boven. Als het écht warm wordt kan het broeierig heet worden in een integraal helm, zeker op het moment dat je stil komt te staan. Ga je rijden -en is er een goede ventilatie in de hem ingebouwd- dan word zelfs in de warmste omstandigheden de temperatuur in de helm snel terug aangenaam. Systeemhelm De systeemhelm zien er in gesloten toestand net uit als een integraalhelm. Het verschil tussen de hiervoor genoemde modellen zit hem in het feit dat een systeemhelm een groot deel van zijn voorkant opklapbaar is gemaakt. Bij een integraalhelm is het enkel het vizier dat opgeklapt kan worden. Het voordeel van die opklapbare gevel is dat je je helm niet elke keer hoeft af te zetten als je met iemand wilt converseren. Bij lage snelheden kan je ook met de helm open rijden, hetgeen in warme streken voor verkoeling zorgt. Een systeemhelm heeft dezelfde goede beschermende eigenschappen als een integraalhelm maar weegt normaliter iets meer dan zijn helemaal gesloten broertjes. Ook zijn ze niet zelden duurder dan een gewone integraalhelm van een vergelijkbare constructie. Jethelm De jethelm benaderd het dichts de oervorm van de motorhelm. Die was oorspronkelijk niet veel meer dan een lederen muts. Latere modellen hadden op de meest cruciale plaatsen extra versterkingen en nog wat later werd er gebruik gemaakt van een uit kurk opgetrokken helmschaal. Maar we dwalen af, we gingen het hebben over de voor- en nadelen van een jethelm… Een jethelm is in regel een zeer lichte helm. Door zijn vorm laat hij het gehele gezicht van de drager vrij waardoor die er een zeer vrije kijk heeft op zijn omgeving. Bij mooi weer is het dragen van een jethelm dan ook aantrekkelijk omdat hij de rijwind vrij tot het gezicht toelaat. De nadelen van een jethelm zijn echter niet gering. Bij slecht weer zit je gezicht onbeschermd tegen de gure weersinvloeden en indien je ongelukkig ten val komt riskeer je letterlijk je gezicht te verliezen. Bovendien moet je zowel bij goed als bij slecht weer altijd extra bescherming dragen voor de ogen. Op mooie dagen om het stof en de insecten uit je ogen te houden en bij regenweer om überhaupt nog iets door de regengordijn heen wat te kunnen zien. Crosshelm De moderne crosshelmen zijn een kruising tussen een integraalhelm en een jethelm. Omdat de opening aan de voorzijde heel ruim is en het kinstuk verder naar voor staat dan bij een integraalhelm kan de lucht bijna ongehinderd naar je mond en je neus stromen. Niet zelden zijn daarvoor grote ventilatieleuven in het kinstuk voorzien. Bij zware inspanningen is dat een groot voordeel tegenover de klassieke integraalhelm want daarin krijg je bij zwaar ademen niet echt veel frisse lucht naar binnen. Onder warme weersomstandigheden blijft je hoofd ook frisser omdat de rijwind voor verkoeling zorgt terwijl je gezicht optimaal beschermt word bij een valpartij of een ongeval door het stevige kinstuk. Net als bij de jethelm is het dragen van extra oogbescherming een must… De basisconstructie van elke moderne motorhelm is in grote lijnen hetzelfde. Een stevige buitenschaal herbergt een binnenschaal die bekleed is met een comfortabel aanvoelende binnenbekleding. De helm wordt op het hoofd vastgezet met een kinriem. De gekozen materialen en productietechnieken maken dan ook het verschil. En die mogelijkheden doen we hier in vogelvlucht uit de doeken.
Samenstelling van de buitenschaal De constructie van de buitenschaal van een helm bepaald hoeveel weerstand die kan bieden aan harde klappen en wrijving. Een moderne buitenschaal van een helm is gefabriceerd volgens twee mogelijke principes: we onderscheiden de composiet helmschaal en de gegoten kunststof schaal. Een helmschaal uit composiet is opgebouwd uit een hoogtechnologisch hars dat verstevigd is met een aantal kunststofvezels. De fabrikant gebruikt glasvezel, koolstof, Kevlar, of andere hoogtechnische weefsels –of een mix daarvan- en verkrijgt daardoor een buitenschaal die niet alleen enorm sterk is maar ook een laag gewicht heeft. Het nadeel aan deze constructie is dat ze bepaald niet goedkoop is. Het vervaardigen van een gegoten kunststofschaal is prijsgunstiger maar deze schalen zijn in regel minder bestand tegen hoge mechanische belastingen. Niettemin haalt ook een goede gegoten kunststof schaal moeiteloos de keuringseisen van de C norm. Kwaliteit van het interieur Het interieur van een helm bestaat uit de binnenschaal en de binnenbekleding. De binnenschaal bestaat uit voorgevormd polystyreen dat de buitenschaal ondersteund. Ze vangt ook de klap tussen de buitenschaal en het hoofd op als het er echt op aan komt en laat zich tijdens de impact vervormen. Mochten onze helmen alleen maar uit een buitenschaal en een binnenbekleding bestaan dan zou onze schedel als een ei in een pan kapotslaan op het ogenblik van de impact. Met uitzondering van mogelijke ventilatieopeningen werken alle polystyreen binnenschalen allemaal volgens hetzelfde schokabsorberende principe. De binnenbekledingen daarentegen verschillen des te meer. De gebruikte stoffen variëren van veeleer eenvoudige materialen tot hoogtechnologische textielen. De beste binnenvoeringen zijn irritatiewereld, hygiënisch, verwerken gemakkelijk zweet en geurtjes en zijn eenvoudig schoon te maken. Niet zelden zijn tegenwoordig de voeringen uit de helmschaal verwijderbaar en kunnen eenvoudigweg gewassen worden. Omdat ze in verschillende delen zijn opgedeeld kan bij sommige helmen bovendien de pasvorm van de helm geoptimaliseerd worden. Dikker of dunnere kaakstukken laten de helm perfect aansluiten op je schedel hetgeen voor een optimaal draagcomfort én een hoge veiligheid zorgt. Ventilatie Wat waarschijnlijk als een gedurfd experiment begon is de dag van vandaag schering en inslag geworden. Heel wat helmen zijn thans voorzien van al dan niet complexe ventilatiesystemen. Het principe waarop de werking van deze systemen berust is zo goed als bij elk type hetzelfde: er wordt via een kanalenstelsel een luchtcirculatie gecreëerd in de helm waardoor er een verkoelende werking optreed. De rijwind wordt door ventilatieopeningen in de voorzijde van de helm aangevoerd. Sommige modellen maken ook gebruik van de onderdruk die er achter de helm heerst terwijl we rijden. Door het aanbrengen van ventilatieopeningen in de achterkant van de helm wordt de warme lucht uit de helmschaal gezogen. Ben je van plan om in weer en wind met je helm te gaan rijden dan kies je best voor een helm met beschermde of afsluitbare ventilatieopeningen. Zoniet wordt het in de winter bitter koud en nat in je helm en dat is natuurlijk helemaal niet de bedoeling… Gewicht Het gewicht van een helm was enkele jaren geleden een belangrijk verkoopsargument. Ook nu nog zweren veel motorrijders bij een superlichte helm. In de praktijk levert het rijden met een helm met een doordeweeks gewicht echter helemaal geen problemen op. En dat is niet echt verwonderlijk : tenslotte bedraagt het verschil tussen een gewone en een superlichte helm bij bijvoorbeeld een integraalhelm maximum +/-200 gram. De ervaring heeft ons geleerd dat het enige moment waarop je dat verschil gewaar wordt zich voor de gewone motorrijders slechts zelden voordoet. Het treed namelijk alleen op wanneer je liggend achter je stroomlijnruit bij superhoge snelheden plots recht springt. Op dat moment moeten je nekspieren een groter gewicht in bedwang weten te houden dat door de rijwind plots in beweging wordt gezet. Natuurlijk geeft een lichtere helm wel een beter draagcomfort. Tenslotte moet je lichaam niet het extra gewicht torsen van een gewone helm en dat kan vooral bij langere ritten tot minder vermoeidheid leiden. Eén en ander hangt natuurlijk sterk af van je rijstijl, de motor waarmee je rijd, je fysieke conditie en de lengte van je ritten… Sluitingen De kinriemen van alle helmen kunnen op twee verschillende manieren gesloten worden: met een dubbele D sluiting of met een snelsluiting. De dubbele D sluiting is de oudste en bestaat uit twee stevige D-vormige metalen beugels waartussen de kinriem geklemd word. Door de simpele maar uiterst efficiënte bouwwijze ervan –die bijna volledig foolproof is- word deze helmsluiting nog steeds als enige goedgekeurd voor wedstrijdhelmen. Het voordeel van een dergelijke sluiting dat ze goedkoop is in productie en dat je onder het rijden gemakkelijk de kinriem kan aanspannen. Het nadeel eraan is dat je enige oefening nodig hebt om ze te kunnen sluiten en los te maken. Een snelsluiting aan de kinriem heeft –zoals de naam al laat vermoeden- de eigenschap dat het sluiten en ontsluiten van de kinriem stukken gemakkelijker gaat. De constructie lijkt sterk op die van de sluiting van een veiligheidsriem zoals die in wagens wordt gebruikt en laat zich dan ook zo goed als blindelings bedienen. De kinriem harder aantrekken onder het rijden is echter zo goed als onmogelijk. Ook wordt het relatief grote slot wel eens als hinderlijk ervaren omdat het tenslotte wel de gehele tijd tegen je nek zit te drukken. Maar alles went natuurlijk, zelfs de onvoorspelbare Belgische zomers trotseren we tenslotte al jaren… Vizieren Heel wat helmen worden van de fabriek uit van een passend opklapbaar vizier voorzien. Om maar meteen een sprookje uit de wereld te helpen dit: geen enkel vizier is écht krasvrij. Dat is een term wel eens gebruikt wordt door reclamemensen maar beslist bij een helmvizier niet van toepassing is. Kraswerend is de juiste term en dat verklaart ook meteen waarom een helmvizier het juiste onderhoud vergt om in goede staat te blijven. Maar dat is een ander verhaal dat beter in een ander artikel past. Een andere eigenschap van een degelijk vizier is dat het dampwerend is. Bij gewone constructies betekend dat niet dat je nooit of te nimmer met een aangedampt vizier zult geconfronteerd worden. Wie volledig condensvrij wil rijden zal daarvoor op een extra bescherming aangewezen zijn in de vorm van een accessoire dat samen met het vizier een dubbel scherm vormt of op een chemisch middel dat op de binnenzijde van het vizier word aangebracht. Sommige vooruitstrevende vizierontwerpen hoeven deze behandeling nooit want ze zijn van huis uit reeds dubbel uitgevoerd. Jammer genoeg komt deze constructie echter slechts uiterst zelden voor… In ons Belgenlandje mogen we gelukkig nog altijd met gekleurde vizieren rijden, iets wat in sommige landen wel degelijk bij wet verboden is. Het voordeel van een gekleurd vizier is dat het als een zonnebril werkt en je dus behoed tegen verblindend zonlicht. Eenmaal het donker is -of onder ronduit miserabele weersomstandigheden- beperkt een donker getint vizier echter in belangrijke mate je uitzicht op je omgeving. Je krijgt de indruk dat je dieptezicht veel minder wordt en ook details worden niet meer zo snel als anders waargenomen. Bij nachtelijke ritten of tijdens het rijden onder zware regenval kies je dus beter voor een helder vizier of een licht getinte uitvoering. Bijna elke helmenfabrikant heeft diverse gekleurde vizieren in stock die in verschillende gradaties van verduistering leverbaar zijn dus is er voor iedereen wat wils op de markt. Wil je van het vervelende wisselen van vizieren af zijn dan kan je tegenwoordig ook voor een helm kiezen waarop een handig systeem is toegepast. Deze helmen zijn namelijk niet alleen uitgerust met een helder vizier maar ook nog met een soort zonneklep. Als de noodzaak zich voordoet kan dat extra zonnevizier snel naar beneden worden geklapt; het is net alsof je een normale zonnebril opzet. Het principe is door verschillende fabrikanten op uiteenlopende manieren toegepast en lijkt ons een lovenswaardige inspanning om het motorrijden veilig én comfortabel te laten plaatsvinden. Kostprijs De prijzen van de motorhelmen lopen heel sterk uiteen. Voor een bedrag dat kleiner is dan pakweg 100 euro heb je reeds een nieuwe helm dus is het dragen van een tweedehands en uitgeleefd exemplaar beslist niet de beste keuze. En dat niet alleen uit hygiënisch standpunt: na verloop van tijd gaat het interieur van een helm de vorm van je schedel aannemen waardoor hij nooit perfect kan zitten voor een andere persoon. Geen enkele schedel is namelijk wat afmetingen en vorm betreft dezelfde. De kostprijs van een helm wordt in regel door twee grote factoren bepaald: de constructie van de helm en de extra's waarmee hij al dan niet standaard geleverd word. Ook de plaats waar hij gefabrikeerd word speelt natuurlijk een grote rol maar dit aspect laten we hier eventjes buiten beschouwing. Zoals reeds aangegeven is een composiet buitenschaal in regel duurder dan een gegoten kunststofschaal en bestaan er belangrijke verschillen in de opbouw van het interieur. Ook de afwerking van de buitenschaal heeft natuurlijk zijn invloed op het uiteindelijke prijskaartje. Een helm die in één kleur is afgelakt kost door de band minder dan eenzelfde helm die met een ingewikkeld kleurenpatroon is verfraaid. Zelfs al zijn de meeste decors uitgevoerd met klevers, die moeten nog altijd aangebracht worden. Wat ook prijsbepalend is is het feit of de helm na het aanbrengen van die klevers al dan niet nog een vernislaag heeft gekregen. Een extra vernislaag kost natuurlijk centen maar is zijn meerprijs meer dan waard. Heeft de fabrikant zich die moeite niet getroost dan komt het decor namelijk vroeg of laat los te zitten en verkleurt onder de invloed van de weersomstandigheden. En dat is natuurlijk niet zo mooi… Let bij het vergelijken van de prijzen ook op of er extra's standaard bij de helm geleverd worden. Terwijl het ene voorstel enkel de helm omvat is het mogelijk dat het door jou gekozen alternatief uit een volledig pakket bestaat. Sommige fabrikanten leveren namelijk niet alleen een handige helmzak bij hun helm maar ook bijvoorbeeld een antidamp systeem, een setje vervangingsonderdelen én een getint vizier. Het spreekt vanzelf dat in dat geval appelen met peren vergelijken niet echt de beste manier is om een weloverwogen keuze te maken. Ook in die materie is het dus beter om maar goed uit je doppen te kijken…