Yorkshire, de wereld van James Herriot (deel 1)

Sommige zaken uit een ver verleden komen op de meest onverwachte momenten terug in je leven. Op de terugweg van één van mijn tochten naar het noorden van Groot Brittannië zag ik uit mijn ooghoek een wegwijzer staan met het opschrift ' De Wereld van James Herriot'. Terstond flitsten mijn gedachten terug in de tijd; de tijd dat ik als jongeling geen enkele aflevering van de televisieserie 'All Creatures Great and Small' wilde missen, dat ik nog idealistisch en enthousiast was en net als het hoofdpersonage wilde leven en werken in de prachtige streek waarin het verhaal zich afspeelde.

Terug thuis zocht ik het internet af naar informatie over de omgeving waar de bewuste serie was opgenomen. Lang hoefde ik niet te zoeken. Diverse websites bleken karrenvrachten informatie te bevatten over deze contreien die zich situeren in het noorden van Yorkshire. Meteen bekroop me de zin om terstond aan de voorbereidingen van een volgende motorreis te beginnen. Had ik weer wat om naar uit te zien. Zo gezegd, zo gedaan. Avonden werden besteed aan opzoekingen, contacten met de Britse dienst voor Toerisme en P&O Ferries werden vernieuwd en plannen werden gemaakt om zoveel mogelijk van deze uitstap te kunnen genieten. Nu, ongeveer een jaartje later, ben ik op weg naar de wereld van James Herriot. In het ruim van de P&O ferry die me naar Hull zal brengen staat een Yamaha FZ1 Fazer in GT uitvoering die bepakt is met de nodige spullen en in mijn cabine ligt een pak documentatie over mijn bestemming. Ik doe me tegoed aan het rijke buffet dat aan boord geserveerd wordt en kijk daarbij met de regelmaat van de klok uit het raam. De zee is kalm op enkele schuimkopjes na en de lucht ziet lichtjes grijs terwijl de zon onzichtbaar achter de wolken haar bedje klaarmaakt voor de nacht. Het is eind mei maar aan het weer te zien zou je dat niet meteen zeggen… 'k Heb mijn buikje rond gegeten en er is iemand anders die afruimt en de afwas doet. Ik heb dus al de tijd van de wereld om me met de rest van de fles wijn in mijn cabine terug te trekken en me daar in mijn documentatie te verdiepen. Kwestie van alles fris in het geheugen te hebben tijdens de tocht, want op mijn leeftijd kan je geheugen lelijk verdwalen in zijn archieven. Wat ik uit mijn opzoekingen voor deze reis wel onthouden heb is dat James Herriot de schrijversnaam was van James Alfred Wight die in 1916 in Schotland geboren werd. James was in het echte leven –net als zijn hoofdpersonage- een veterinair die leefde in en om Thirks vanaf 1940.
Zijn werken hebben een biografische achtergrond en verhalen dan ook over het leven in noord Yorkshire, een streek die James niet alleen een prachtig decor bood voor zijn boeken, maar ook de karakters leverde voor de personages die hij erin aan bod liet komen. De acht boeken die hij schreef handelden over niets anders dan het dagelijkse leven, maar bleken al snel heel populair te zijn. Ze dienden als basis voor de twee films en de gevierde televisieserie die ook in het buitenland populair werd. James Alfred Whight stierf in 1995 in Thirlby nabij Thirsk maar zijn tweede ik, James Herriot, leeft verder in de harten van heel wat mensen. Het motregent fijntjes als ik aan boord van de Fazer de ferry verlaat. Het begin van de tocht heeft uiterlijk niets feestelijks maar toch hou ik er de moed in. De trip die me van mijn bestemming scheid is namelijk kort. Niet meer dan pakweg 80 kilometer liggen er tussen Hull en Helmsley, het stadje dat ik als uitvalsbasis ga gebruiken om de Noord York Moors te verkennen. Na een laatste controle van de bagage hijs ik me aan boord en start de motor. De GPS met de door mij geprogrammeerde route wordt opgestart en ik voeg me bij het verkeer dat zich als een eindeloze worst uit de buik van de ferry naar overal en nergens kronkelt. Theoretisch kan er nu niets meer misgaan, alles is goed voorbereid en ik voorzie dat ik binnen pakweg 2 uur rijden op mijn bestemming aankom. Maar dat was zonder de waard gerekend. Tot mijn verbazing geeft de GPS aan dat ik naast de baan rij, hetgeen in werkelijkheid helemaal niet het geval is. De damesstem van de Garmin maakt mijn ongerustheid nog groter want om de haverklap beweert ze dat ik van de opgegeven route afgeweken ben. Terwijl dat helemaal niet zo is! Verdomme! Heb ik nu een poepchique GPS aan boord en blijkt dat spul niet goed te werken… Met de bloeddruk in het rood navigeer in met de natte vinger in de richting van York omdat ik weet dat ik zo met zekerheid de goede kant op rij.
Een pitstop leert me dat er één of andere onverbeterlijke idioot –ik dus- vergeten is om een deel van de kaart in de GPS te laden. Ik vervloek mezelf om deze slordigheid en hoop vurig dat de andere routes die ik gepland heb zich samen met de nodige digitale kaarten wel op het toestel bevinden. Op hoop van zegen zet ik mijn weg verder. De regen houdt het, net voor ik York bereik, voor bekeken en terwijl de zon probeert om door de wolken te breken voltrekt het wonder zich: de Garmin geeft plots weer haarfijn weer waar ik me bevind en loodst me perfect naar het noorden, daar waar ik weet dat Helmsley ligt. Het is ronduit verbluffend hoe groot het contrast is tussen de drukke wegen waarover de gemiddelde toerist reist en de kleine baantjes waarlangs ik naar mijn bestemming rijd. Ik loof de uitvinder van de GPS systemen terwijl ik door het rustige platteland rij en er mijn ogen de kost geef. Niet gehinderd door zwaar vrachtverkeer of toeristenbussen zou je kunnen denken dat ik goed opschiet, maar dat is niet zo. Mijn tempo ligt laag en dat komt alleen maar omdat ik van de reis geniet en me geen bal aantrek van het tijdstip dat ik op mijn bestemming zal aankomen. Moet je zo oud geworden zijn om pas nu te beseffen dat dit de ultieme manier van reizen is. Een goede motor onder de kont, een GPS die je de weg haarfijn wijst door berg en dal en de tijd ter beschikking om van dat alles onbezorgd te genieten… Moet ik onthouden voor de volgende keer dat de reismicrobe me te pakken heeft.
Het boerenleven en de natuur heeft altijd al op mij een grote aantrekkingskracht uitgeoefend en hier kom ik perfect aan mijn trekken. Een vruchtbaar heuvellandschap ontrolt zich kilometer na kilometer voor de wielen. Kleine gehuchtjes waar er geen kat te bespeuren valt, doorkruis ik begeleid door het welwillend geluid van de koppelrijke Fazer krachtbron daar ergens ter hoogte van mijn knieën. Nog voor ik het goed en wel besef, rij ik Helmsley binnen en wordt door de GPS netjes voor de deur van mijn verblijf afgezet. Amy's Cottage blijkt een klein gezellig rijhuisje te zijn aan de rand van Helmsley. Toch is de marktplaats en het centrum amper enkele honderden meters ervandaan te vinden. Rustig gelegen en op loopafstand van de winkels, meer kan ik me maar moeilijk wensen bedenk ik terwijl ik het gezellige interieur van het oude huisje in mij opneem. Een half uur later heb ik de motor in de schuur gestald, de bagage naar binnen gebracht en ben ik klaar om het stadje te verkennen.
Helmsley mag dan nu wel een klein provinciestadje zijn, ooit was het een plaats van aanzien. De ruïnes van Helmsley Castle die het stadje flankeren zijn daar een eerste aanwijzing voor. Zoals zoveel zaken in Engeland vindt de historie van het kasteel zijn oorsprong in 1066, toen de Normandiërs de Saksen bij Battle versloegen. Walter Espec, 'Walter the Woodpecker' genoemd in de wandelgangen van het Normandische hof, richtte het kasteel op. Later, in de 12de en 13de eeuw, werd het de eigendom van Robert de Roos en zijn afstammelingen. Die bouwden het uit tot een magnifieke middeleeuwse burcht. Ondanks de woelige eeuwen die daarop volgden, zag het kasteel slechts éénmaal een militaire actie op zijn gronden plaatsvinden. Meer moest dat niet zijn want de eerste belegering die het kasteel te verwerken kreeg bracht meteen ook de ondergang. In de burgeroorlog –in 1644- werd het bolwerk bezet door royalisten. De belegering duurde drie maanden en het kasteel doorstond alle wapenfeiten zo goed als ongeschonden. Na de eervolle overgave van de belegerden aan het rebellerende parlement werd het door de overwinnaars demonstratief verwoest met explosieven. De bevelhebber spaarde echter de woonkwartieren en schonk het geheel, samen met de bijbehorende landerijen, aan zijn dochter en haar man, de hertog van Buckingham. Een bewijs dat oorlog voeren altijd wel een economisch voordeel biedt, zelfs al trokken de overwinnaars in dit geval uiteindelijk toch aan het langste eind…
Als overblijfsel uit de tijd die daarop volgde is de Walled Garden gespaard gebleven. Deze ommuurde tuin, die opgericht werd in 1785, doet nu geen dienst meer als keuken- en siertuin voor de bewoners van het kasteel, maar biedt heel wat planten, struiken, fruitbomen en druivenranken een thuis. Het initiatief is jong want het project werd opgestart in 1994 maar toch is de tuin een volgroeid geheel en een heerlijke plaats van rust. Een aanrader voor wie groene vingers heeft of ambities in die richting koestert. Paul Radcliffe, de manager, neemt rustig de tijd om op mijn vragen te antwoorden en staat met raad en daad klaar. Inderdaad, ondanks het feit dat je er ook planten kunt kopen lijkt het er helemaal in niets op het doordeweekse tuincenter dat we in Vlaanderen kennen. Het platteland van Engeland… ja, ik zou er kunnen wonen.
Terwijl de avond valt kuier ik door de straten van Helmsley. De shops sluiten er verassend vroeg hun deuren dus blijft het bij etalages kijken. Veel meer zit er ook niet in want op de motor kan ik nu eenmaal niet veel extra spullen mee naar huis nemen. Zienderogen wordt het rustiger op straat en na een kort bezoekje aan de statige kerk en het daarom liggende stokoude kerkhof, loop ik over de marktplaats waarrond Helsley zich sinds mensenheugenis geschaard heeft. Uit de openstaande deuren van een pub klinken opgewekte stemmen en een vleug muziek. Ik loop naar binnen, bestel er een kop thee en krijg zowaar een halve liter van dat goedje voorgeschoteld. En dat voor de prijs waarvoor je in onze streken amper een kopje vol krijgt. De sfeer opsnuivend lijkt België en het daarbij horende gehaaste leven me immens ver weg. Of dat aan mijn vakantiestemming ligt of écht zo is laat ik na enig overleg met mezelf volledig in het midden. Morgen zal ik trachten om een rit te maken die vergelijkbaar moet zijn met een visiteronde van James Herriot. Ik hoop dat het landschap de tand des tijd zodanig heeft weerstaan dat de beelden uit mijn jeugd terug tot leven komen. Maar dat zie ik morgen wel, nu is het bedtijd want voor morgen wordt er enkel mooi weer voorspeld tot de namiddag. Vroeg uit de veren kan ik de regen misschien toch te snel af zijn. Gans Europa kreunt volgens de weerman van de BBC onder een laat regenoffensief na een lange periode van zon en droogte. Ja, je moet maar geluk hebben in het leven
Nuttige links: Staithes: http://www.eskvalley.com/staithes/ Whitby: http://www.whitby-uk.com/ Noord Engeland: www.visitenc.com Yorkshire Toerist Board: http://www.yorkshirevisitor.com/ P&O Ferries: www.poferries.be Amy's Cattage: www.amys-cottage.co.uk Ryedale Folk Museum: http://www.ryedalefolkmuseum.co.uk/ North Yorkshire Moors Railway: www.northyorkshiremoorsrailway.com Thirsk: www.thirsk-tc.gov.uk James Herriot: www.worldofjamesherriot.org Pickering: http://www.pickering.uk.net Helmsley Castle: http://www.english-heritage.org.uk/server.php?show=conProperty.367 Helmsley Walled garden: http://www.helmsleywalledgarden.org.uk/about.htm